تون ڪِرڻن جو ساگر آهين (غزل)

تون ڪِرڻن جو ساگر آهين  (غزل)

‘مانجھي’شاعري:

ڪتاب: جھڙي سج ڪڪور

نجي ۽ سرڪاري اسڪولن ۾ سنڌي ٻولي پڙهائڻ لاءِ مانوارن هيڊماسترن ۽ ايڊمنسٽريٽرز ڏانهن لکيل خط

نجي ۽ سرڪاري اسڪولن ۾ سنڌي ٻولي پڙهائڻ لاءِ مانوارن هيڊماسترن ۽ ايڊمنسٽريٽرز ڏانهن لکيل خط/گذارش

ڊاڪٽر محمد علي مانجھي

 مانوارا هيڊ ماستر/ پرنسپل/ايڊمنسٽريٽر

پرائمري/هاءِ اسڪول/ ڪاليج ...................

عنوان:   نجي ۽ سرڪاري  پرائمري اسڪولن، هاءِ اسڪولن، هائير سيڪنڊري اسڪولن ۽ ڪاليجن ۾ سنڌي پڙهائڻ  جي سلسلي ۾ مالڪن ۽ سربراهن کي  گذارش

مانوارا سائين،

      هر قوم جي هر فرد کي پنهنجي مادري ٻولئَ ۾ تعليم حاصل ڪرڻ جو پورو پورو حق آهي. ايئن  ئي سنڌي قوم جي هر فرد کي نه رڳو پنهنجي مادري ٻولئَ ۾ تعليم حاصل ڪرڻ جو حق آهي، پر سنڌي ٻولئَ کي قومي ٻولئَ جو درجو حاصل هئڻ جو به پورو حق آهي. اهڙيءَ ريت ملڪ جي هر صوبي ۾ اُتي جي ٻولئَ کي قومي ٻولئَ جو درجو هئڻ انتهائي ضروري آهي. آءُ ڪنهن به ٻولئَ خلاف نه آهيان. منهنجي خواهش آهي ته هتي بلوچي، سنڌي، سرائيڪي، پنجابي ۽ پشتو ٻولين کي قومي ٻولئَ جو درجو ملڻ گھرجي. ان کانسواءِ اردو ۽ انگريزي ٻوليون اسان وٽ اڳ ئي رائج آهن. اها هڪ حقيقت آهي ته سنڌ جي ترقيءَ جو دارومدار سٺي تعليم تي آهي. اها وقت جي صدا پڻ آهي.   

احساسن جي ڦرهيءَ تي چٽيل چِٽَ (غلام حسين رنگريز جي ڪتاب ”ورق ورق زندگيءَ“ جو مهاڳ)

احساسن جي ڦرهيءَ تي چٽيل چِٽَ

(غلام حسين رنگريز جي ڪتاب ”ورق ورق زندگيءَ“ جو مهاڳ)

ڊاڪٽر محمد علي مانجهي

جهڙيءَ ريت هر انسان ٻئي انسان کان مختلف هوندو آهي، تهڙيءَ ريت ادبي کيتر ۾ سرجندڙ هر صنف جو پنهنجو جدا مزاج ۽ لکاريءَ جو جدا مقام آهي. مون جڏهن سائين غلام حسين رنگريز جو ڪتاب ”ورق ورق زندگي“ پڙهيو ته نثر جي ميدان ۾ ان جي انفراديت جو ان ڪري به قائل ٿيس ته ڪتاب جو موضوع  اندازِ بيان نهايت ئي انوکو ۽ روح کي ڇهندڙ محسوس ٿيو. سندس ذاتي نوٽ بڪ جا ورق، جن لاءِ سائينءَ پاڻ لکيو آهي ته ”اُهي ڳالهائين ٿا“، سي واقعي ڳالهائي رهيا آهن، بلڪل هن فارسيءَ پهاڪي وانگر، ”جيڪڏهن اوهان جو جياپي ۾ چاهه آهي ته پوءِ اوهان کي جهان ئي جيئرو لڳندو.“

اوهان جا اشارا نه سمجھي سگھياسين (غزل)

اوهان جا اشارا نه سمجھي سگھياسين  (غزل)

‘مانجھي’شاعري:
ڪتاب: جھڙي سج ڪڪور

ها مون سوچيو هو، هئَ ڌرتي (نظم)

ها مون سوچيو هو، هئَ ڌرتي (نظم)

‘مانجھي’شاعري:

ڪتاب: مڪلي ۽ مانجھي

هيل به ساڳي سار، آئي تنهنجي يار! (گيت) شاعر: ڊاڪٽر مانجھي

هيل به ساڳي سار، آئي تنهنجي يار! (گيت) 

‘مانجھي’شاعري:

ڪتاب: مڪلي ۽ مانجھي

سنڌ جو ڪيڏارو

سنڌ جو ڪيڏارو

ڊاڪٽر محمد علي مانجھي

   سنڌ ساڻيھ جي ڪيڏاري جي تاريخ بنھ آڳاٽي رهي آهي. هي ڪي مهينن ۽ سالن جا داستان نه پر هزارين سالن جون حقيقتون آهن. هتي سنڌ جي ڪيڏاري بنھه ڊگهي تاريخ تي مختصر نموني نظر وجهڻ بنھه ضروري سمجهون ٿا. پر تنهن کان پهرين ڏسون ته ڪيڏاري جي معنيٰ ۽ مطلب آهي ڇا؟ سنڌي لغات ۾ ڪيڏاري جي معنيٰ هن ريت ڏني ويئي آهي: ”ڪيڏارو: جنگ، لڙائي، ويڙھ، قتل عام. شاھ جي رسالي ۾ هڪ سُر جو نالو“(1) مانواري محقق ڊاڪٽر گربخشاڻيءَ شاھ جي رسالي ۾ سُر ڪيڏاري جي سمجهاڻي هن ريت ڏني آهي: ”ڪيڏارو سنسڪرت لفظ ”ڪيدار“ جي بگڙيل بناوت آهي، جنهن جي معني آهي جنگ جو ميدان. هندستاني گوين موجب ”ڪيداري“ هڪ راڳڻي جو نالو آهي“.(2)

تو بِنا زندگي سَپَ لڳي ٿي پرين (غزل)

تو بِنا زندگي سَپَ لڳي ٿي پرين (غزل) 

‘مانجھي’شاعري:

ڪتاب: مڪلي ۽ مانجھي

هر ماڻهو حيران لڳي ٿو (غزل)

هر ماڻهو حيران لڳي ٿو  (غزل)

‘مانجھي’شاعري:

ڪتاب: جھڙي سج ڪڪور

توسان سُونهين منهنجو هر پل (غزل)

توسان سُونهين منهنجو هر پل  (غزل)

‘مانجھي’شاعري:

ڪتاب: جھڙي سج ڪڪور

صدائون صدائون حياتي اسانجي (غزل) شاعر: ”مانجھي“

صدائون صدائون حياتي اسانجي (غزل)

‘مانجھي’شاعري:

ڪتاب: مڪلي ۽ مانجھي

تون نه آهين پرين، قهر آ زندگي (غزل)

تون نه آهين پرين، قهر آ زندگي (غزل) 

‘مانجھي’شاعري:

ڪتاب: جھڙي سج ڪڪور

اشارا به ناهن، ادائون به ناهن (غزل)

اشارا به ناهن، ادائون به ناهن (غزل)

‘مانجھي’شاعري:

ڪتاب: جھڙي سج ڪڪور

پهرئين پهرئين بهار جيان تون (غزل)

پهرئين پهرئين بهار جيان تون (غزل)

‘مانجھي’شاعري:

ڪتاب: مڪلي ۽ مانجھي

سانوڻ جي برسات لڳين ٿي (غزل)

 سانوڻ جي برسات لڳين ٿي (غزل)

‘مانجھي’شاعري: 

ڪتاب: جھڙي سج ڪڪور

گھايل مَنَ جا گيت (خاموش عباسئَ جي شاعري، ليکڪ: ڊاڪٽر محمد علي مانجھي)

گھايل مَنَ جا گيت - خاموش عباسئَ جي شاعري

(جنم: 1935ع - وفات: 1996ع)

ڊاڪٽر محمد علي ’مانجهي‘

   سنڌ ملڪ جو ننگر ٺٽي وارو علائقو سدائين سُکيو ۽ سَرهو رهيو آهي، ۽ سنڌو ماٿر جي تهذيب، تمدن، انساني ارتقا، تاريخ ۽ جاگرافيءَ جي لحاظ سان گهڻو اهميت ڀريو رهيو آهي. ننگر ٺٽي جو هڪ من موهيندڙ ماڳ اهڙو به آهي، جنهن ڏانهن اسان جي تاريخدانن ۽ آرڪيالاجيءَ جي ماهرن جي نگاهه نه وئي  آهي، سو آهي چِليا جتي سنڌو سڀيتا جا قديم آثار  اڄ به تحقيق ۽ سمجهڻ لاءِ سڏي رهيا آهن. سنڌ ساڻيهه جي ٻين ڪن روح ڇڪيندڙ هنڌن وانگر هن ماڳ جي مٽيءَ ۾ هزارين سالن جي مھڪ سمايل آهي.

تاج صحرائي - سنڌ جي قديم آثارن جو جاکوڙي (مقالو: ڊاڪٽر محمد علي مانجھي)

تاج صحرائي - سنڌ جي قديم آثارن جو جاکوڙي

(ڏاهو، محقق، تعليمدان ۽ عالم)

  ڊاڪٽر محمد علي مانجھي

سُونھان سُڌيون  ڏين، ديواني  درياهه  جون،

ڪوڙ  اوڏائي  ڪينڪي، رڳو  سچ  سُڌين،

عِجز   جو   اڌ   رات   کي   وڻج  وهائين،

ساٿ نباهيو   نِين، ثابت  اِنهيءَ  سير مان

                                                        (لطيف) 

سنڌ ملڪ جي تھذيب ۽ قديم آثارن جو ذڪر ٿيندي ئي سنڌ ۾ ڪجهه وڏن نالن ۾ سائين تاج صحرائي صاحب جو نالو بنهه نمايان نظر اچي ٿو، سنڌو تهذيب، قديم آثار، خاص ڪري کير ٿر جو اوڀاريون پاسو ۽ منڇر جو ذڪر ٿيندي ئي تاج صحرائي هڪ ماهر ۽ ڄڻ ته اُتي جي انسائيڪلو پيڊيا طور ذهن تي تري  اچي ٿو.

ريجهو مل (روهڙئَ سان تعلق رکندڙ ناميارو صوفي شاعر)

ريجهو مل

(روهڙئَ سان تعلق رکندڙ ناميارو صوفي شاعر)

ڊاڪٽر محمد علي ’مانجهي‘

سنڌ ملڪ ساڃاهه وندن، سرجڻهارن، صوفين، سنتن امن پسند ۽ سماج سڌارڪ انسان جو ديس آهي. هتي جي مٽيءَ ۾ وڏي مڻيا آهي. عقل، فهم، امن، آشتي ۽  انسانيت جا هتي اعلا مثال ملن ٿا. علم ۽ فن جي ديوي به هتي سدائين رقص ڪندي رهي آهي. هتي جي خمير سدائين کٿوريءَ خوشبوئون پکيڙيون آهن. هن ملڪ جي چپي چپي تي شاعر، صوفي، سنت ۽ سماج سڌارڪ سدائين ڪنول جي گلن وانگر کڙندا ۽ ڏيھه واسيندا رهيا آهن. سندن فڪر، فهم، امن، انسانيت ۽ پيار جا پيغام، سدائين پُئاڻيءَ جي ٻوٽي وانگر سڄي تَرَ کي واسيندا رهيا آهن.

جڏهن تڏهن سنڌڙي قنڌاران جوکو

جڏهن تڏهن سنڌڙي قنڌاران جوکو

ڊاڪٽر محمد علي مانجهي

 

هئَ ڳالهه ڪجھ ڏينهن، مھينن يا سالن جي نه پر هيءَ حقيقت سوين سالن کان هڪ ڊگهو سلسلو آهي، جيڪو اڄ تائين جاري آهي. هئَ هڪ ڪَڙي حقيقت آهي ته گهڻي زماني کان افغانن جون سدا سائي ۽ سُکي ستابي سنڌ تي ڪاهون ۽ حملا ٿيندا رهيا آهن. سن 1485ع کان انهن ڪاهن ۽ حملن جا ته تاريخي دستاويز موجود آهن. اُهي ڪاهون جيڪي هُنن سن86/1485ع کان شروع ڪيون اهو سلسلو اڄ ڏينهن تائين لڳاتار جاري آهي. منگولن جي ڏينهن ۾، 1485-86 /890 ھ ۾ خراسان جي سلطان حسين مرزا بايقرا سنڌ جي دنگ تي چڙهائي ڪئي پر کين ڪا خاص سوڀ نصيب نه ٿي. سن 1487ع / 892 ھ ۾ هرات ۾ ان جنگ جي فتح جو هڪ پڌرنامو جاري ڪيو ويو.

خادم حسين ابڙو جي شاعري جي مجموعي ”جَالِڻُ جِهانگِين سَاڻُ“ جو مهاڳ (حوصلي ۽ اُميد جو شاعر)

حوصلي ۽ اُميد جو شاعر

(خادم حسين ابڙو جي شاعري جي مجموعي  ”جَالِڻُ جِهانگِين سَاڻُ“ جو مهاڳ)

ڊاڪٽر محمد علي مانجھي

ڏاها چون ٿا ته ”شاعري جي رمزيت کي تمام گهڻو جامع ۽ همه گير هئڻ کپي، ڇو ته عظيم المرتب ۽ جليل القدر شاعريءَ ۾ ائين ئي ٿيندو آهي.“  منهنجي خيال ۾ ”جامعيت“ ۽ ”همه گيري“ ئي ڪنهن شاعريءَ جي سگهه آهي. ڪنهن به شاعريءَ ۾ موضوع جو وسيع هئڻ، زندگيءَ جي هر پهلوءَ تي نظر ڌرڻ، محبت، ميلاپ، عشق، وڇوڙو، موت، تباهيءَ جي احساس جي ڪيفيت وغيره شاعريءَ کي سگهه بخشيندڙ جذبا، احساس ۽ ڪيفيتون آهن. فرد کان ويندي سماج ۽ قوم سان گهرو لڳاءُ، خلوص ۽ عشق ئي تخليق جي سلن لاءِ سانوڻي مند آڻيندا آهن. اها ئي خوبصورت شاعريءَ جي سڃاڻپ آهي ته ان ۾ زندگيءَ جا سمورا رنگ موجود هجن.