عثمان سکري ۽ بياض سکري جو جائزو

عثمان سکري ۽ بياض سکري جو جائزو

ڊاڪٽر محمد علي مانجھي  

          سنڌ عالمن، اديبن، شاعرن ۽ سرجڻهارن جي لحاظ سان بنهه گهڻو شاهوڪار رهي آهي. ٻين زمانن جي ذڪر کي هڪ پاسي رکي جيڪڏهن اسان انگريزن جي دور تي نظر وجهنداسين ته به معلوم ٿيندو ته انهيءَ غلاميءَ واري دور ۾ به سنڌي ماڻهن جون دليون ۽ دماغ سدا ساوا ۽ شاداب رهيا. ڌارين جي ڪالوريل ماحول هوندي به هتي جي ماڻهن جا اندر ۽ ذهن بنجر بڻجي نه سگهيا. هتي ڪاريگريون، هنر، حرفتون، فن، علم، ادب، شاعري، مصوري وغيره چڱي نموني سرجندا رهيا. ادبي لحاظ سان به ان دور ۾ نه رڳو نثر وڌيو، ويجهيو پر شاعري به اڳري رهي. سنڌي شاعريءَ ۾ ڪيتريون نيون صنفون متعارف ٿي، پڪيون ۽ پختيون ٿيون.

لطيف جي شاعرئَ ۾ ڏٿ جو ذڪر

لطيف جي شاعرئَ ۾ ڏٿ جو ذڪر

ڊاڪٽر محمد علي مانجھي

مخدوم محمد هاشم ٺٽويءَ جي وطن دوستي

مخدوم محمد هاشم ٺٽويءَ جي وطن دوستي  

ڊاڪٽر محمد علي مانجهي

ڇماهي تحقيقي جرنل ”بلاول“ (ڊسمبر 2012)  ۾ ڇپيل مضمون جو عڪس

سنڌ ساڻيهه تي سمن جي آخري حڪمران ڄام فيروز جي دور ۾ جڏهن ارغون ۽ ترخان هن ملڪ تي حملو ڪري قابض ٿيا، تڏهن تمام گهڻي جاني ۽ مالي نقصان ٿيڻ سان گڏ، سنڌ جي علم، ادب ۽ ٻوليءَ جو به وڏو نقصان ٿيو. آڳاٽن سنڌي ڪتابن جو ذخيرو تباهه ۽ برباد ڪيو ويو. شهرن جي بازارن سان گڏ درسگاهن ۽ ڪتبخانن کي باهيون ڏئي رک ڪيو ويو. تڪڙو ئي حڪومتي ڪار وَهنوار ۽ درسگاهن ۾ سنڌي ٻوليءَ بدران فارسي ٻولي رائج ڪئي ويئي ۽ اُن جي واڌ ويجهه لاءِ حڪومت پاران معاوضا وغيره  ڏيئي همٿايو ويو. نتيجو اهو نڪتو جو سنڌيءَ بدران دفتري ٻولي ته فارسي بڻائي ويئي پر درسگاهن ۾ به فارسيءَ کي رائج ڪرڻ لاءِ زور ڀريو ويو، تنهنڪري هوريان هوريان اڪثر درسگاهن ۾ به فارسي پڙهڻ ۽ پڙهائجڻ لڳي.

ڪِنجهر جا گاهه ۽ سُر ڪاموڏ

ڪِنجهر جا گاهه ۽ سُر ڪاموڏ

ڊاڪٽر محمد علي مانجهي

تحقيقي جرنل ”ڪلاچي“ جي چوٿين شماري (ڊسمبر- 2000)  ۾ ڇپيل مضمون جو عڪس 

جاگرافيائي لحاظ سان ڪِنجهر ڍنڍ هڪ اهڙي هنڌ تي آهي جنهن جي آسپاس نه رڳو من موهيندڙ جابلو منظر آهن پر ڏکڻ طرف کان سهڻو سنڌو هڪ وڏو وڪڙ ڪري وهي ٿو. پري پري جي ڪوهستاني علائقن مان برساتي ڍورا ۽ نيون پلر جا پاڻي آڻي ڪِنجهر کي ڀرين ٿا. اڳ ۾ ته جهم (جهمپير) وٽان مٺا چشما به ڦٽي اچي منجهس پوندا هئا پر ماڻهن جي حرڪت جي ڪري هاڻي اهي چشما منهن موڙي ويا آهن.

ڊاڪٽر محمد علي مانجھي ۽ الطاف شيخ صاحب (نومبر - 2009)

ڊاڪٽر محمد علي مانجھي ۽ الطاف شيخ صاحب (نومبر - 2009)

ٻهڳڻ ٻولئَ ڌڻي شاعر اياز گل

ٻهڳڻ ٻولئَ ڌڻي شاعر اياز گل

ڊاڪٽر محمد علي مانجھي

روزنامي هلالِ پاڪستان جي هفتيوار ادبي صفحي ”ڏات“ (26 اپريل 2006) ۾ ڇپيل مضمون 

شاعري رڳو لفظ بازي ۽ قاعدا، قانون، تور ۽ ماپ به نه آهي، پر شاعري ته اندر مان ڦٽي نڪتل جذبن، احساسن، نڪور سوچن، امنگن جي گونجن، ڪيفيتن، فهم، فڪر، شعور ۽ تخليقي اُڏام آهي. ان جي سمورين سچاين جي اظهار کي لفظن جي سهڻي لباس ۾ سمائڻ جو نالو آهي، جيڪا پنهنجا سمورا تاثرات ڀرپور انداز سان ڏيندي، اندر جي اونهاين ۾ لهي نفيس احساسن جي نازڪ تارن کي ڇيڙي سگھي.

ڊاڪٽر بلوچ جون تقريرون

ڊاڪٽر بلوچ جون تقريرون

ڊاڪٽر محمد علي مانجھي

ڊاڪٽر اين.اي بلوچ انسٽيٽيوٽ آف هيريٽيج ريسرچ 2009ع ۾ قائم ٿيڻ سان تحقيقي ۽ اشاعتي ڪم جي شروعات ڪري چڪو آهي.

جڳ مشهور عالم، استاد ۽ محقق ڊاڪٽر نبي بخش خان بلوچ جو سنڌي ٻولي، علم، ادب، تاريخ، لغت، ثقافت، اساسِي شاعري، لطيفيات ۽ لوڪ ادب جي سلسلي ۾ بيمثال تحقيقي ڪم شاهڪار ڪتابن جي صورت ۾ اسان وٽ موجود آهي، جيڪو پڙهندڙن ۽ تحقيق ڪندڙن لاءِ گهڻي وقت کان بنيادي ۽ اهم ماخذن طور ڪتب ايندو رهيو آهي ۽ رهندو. ڪتابن سان گڏ ڊاڪٽر بلوچ صاحب پاران گهڻي زماني کان لڳاتار لکيل ۽ مختلف هنڌن تي ڇپيل مقالن ۽ مضمونن کي اداري پاران سَهيڙي الڳ الڳ موضوع وار جلدن جي شڪل ۾ ڇپائي پڌرو ڪيو ويو آهي ۽ اڃان وڌيڪ اهو ڪم مختلف مرحلن ۾ آهي.

ڌرتي ڌڻين کي خبردار ڪندڙ خداداد چانڊيو

   هُئِج هوشيار خبردار

ڌرتي ڌڻين کي خبردار ڪندڙ خداداد چانڊيو

 ڊاڪٽر محمد علي مانجھي 

روزنامي سنڌ ايڪسپريس جي ”سنڊي ميگ“ (2 آڪٽوبر 2016) ۾ ڇپيل مضمون 

.

       جياپي جي مڙني وسيلن سان مالا مال، سک، سرهائي ۽ سڀيتا جي لحاظ کان شاهوڪار ملڪ سنڌ هزارين سالن کان بُکين ۽ هوسي قومن جي بد نگاهن ۾ رهيو آهي. حملي آور هُن هجن يا سٿيا، چيني هجن يا يوناني، عرب هجن يا عراقي، تُرڪ هجن يا تاتاري، منگول هجن يا ازبڪ، غوري هجن يا خلجي، تيمور هجن يا تغلق، ارغون هجن يا ترخان، هراتي هجن يا فراتي، ڪابلي هجن يا قنڌاري، دهليءَ جا مغل ۽ ان جا درٻاري هجن يا ايران جا ابدالي ۽ نادري، واگهيرا هجن يا پورچوگيز، فرينچ هجن يا فرنگي (انگريز)، هلائون، حملا ۽ قبضا هڙئي ڪندا رهيا آهن.

ڊاڪٽر محمد علي مانجھي، محترم علي اصغر حسنين (ريجنل ڊائريڪٽر علامه اقبال اوپن يونيورسٽي اسلام آباد) جي هٿان بهترين ڪارڪردگئَ جو سرٽيفڪيٽ وٺندي

2006-07-28 - محترم علي اصغر حسنين (ريجنل ڊائريڪٽر علامه اقبال اوپن يونيورسٽي اسلام آباد- ريجنل سينٽر ٺٽه آفيس اچڻ تي، ڊاڪٽر محمد علي مانجھئَ کي (سندس واڌو سرگرمين جي ڪري کيس) يونيورسٽئَ پاران بهترين ڪارڪردگئَ جو سرٽيفڪيٽ ڏئي رهيو آهي.

بهارون به زخمي، اڏارون به زخمي (غزل)

YOUR YEARNINGS (POETRY)

Your Yearnings (Poetry)

Dr. Muhammad Ali Manjhi

Translated by: Jam Jamali

Your Yearnings,
Like ardent lovers,
Often ring a bell,
In my inner temple,
And ignite aloes
Whose incensed fumes
Pervade the air

Your yearnings,

سنڌي ۽ فارسي ٻولين جو شاعر، محقق ۽ استاد احسن جوکيو

سنڌي ۽ فارسي ٻولين جو شاعر، محقق ۽ استاد ’احسن جوکيو‘

ڊاڪٽر محمد علي مانجھي

سنڌ جي جابلو پٽي کٽياڻي ( جتي هاڻي پاڪ لينڊ سيمينٽ فيڪٽري آهي.)  کان ڪجھ ميلن جي فاصلي تي مالوندن جي جوءِ ”لوهيڙن واري“ (خوبصورت برساتي ڍورو جيڪو کٽياڻي جبل کان نڪري اڳتي اچي کڏيجي ئي ۾ ڇوڙ ڪري ٿو. هن ڍوري جي ٻنهي ڪنڌين سان لوهيڙي جي وڻن جون سهڻيون قطارون آھن ان ڪري اه مٿس نالو پيو.) ۾ 1936ع ڌاري هڪ ڪکائين جهوپڙيءَ ۾ جنم وٺندڙ سائين محمد احسان ”احسن“ جوکيو سنڌي،فارسي،عربي، اردو ۽ انگريزي ٻولين جو ڄاڻو، مشهور محقق، عالم، اديب، استاد، سنڌي ۽ فارسي ٻولين جو صاحب ديوان شاعر 

هئڻ سان گڏ هڪ مثالي استاد، ليکڪ ۽ مثالي انسان هو.

سچ وڏي شئي آهي

سچ وڏي شئي آهي

ڊاڪٽر محمد علي مانجهي

                              ڏات   وڏي   شئي   ناهي،

پر  سچ  وڏي   شئي  آهي!

۽     جو     سچ     مچائي،

سو  مچ  وڏي   شي  آهي!

                    (اياز)

سنڌ جي عظيم شاعر شيخ اياز جي سالگرهه جي موقعي تي آئون سڄي سنڌ، بلڪ سڄي دنيا ۾ رهندڙ انهن سڀني ماڻهن کي مبارڪ ڏيندي تمام گهڻي خوشي محسوس ڪري رهيو آهيان، جيڪي شيخ اياز جا مداح آهن. جن اياز کي سنڌي، اردوءَ ۾ پڙهيو آهي يا جن سندس ترجمن وغيره جو مطالعو ڪيو آهي. آئون پڪ سان چوان ٿو ته شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ کان پوءِ شيخ اياز سڀ کان گهڻو پڙهيو ويندڙ شاعر آهي. توڙي جو هو ڳايو به گهڻو ويو آهي پر کيس پڙهيو اڃان به وڌيڪ وڃي ٿو.

سنڌؤَ جو ڇوڙ وارو علائقو (اڀياس)

سنڌؤَ جو ڇوڙ وارو علائقو (اڀياس)

ليکڪ: جنرل ھيگ

سنڌيڪار: عطا محمد ڀنڀرو

اڀياس: ڊاڪٽر محمد علي مانجھي

ڪتاب ”سنڌؤَ جو ڇوڙ وارو علائقو“ جو عڪس

سنڌؤَ جو ڇوڙ وارو علائقو تھذيبي، تاريخي ۽ جاگرافيائي لحاظ کان تمام گھڻو اھميت وارو رھيو آھي، ھن علائقي ۾ ٿرپارڪر حيدرآباد کان هيٺ بدين/جوڻ، ننگر ٺٽي ۽ ڪراچيءَ جا ضلعا اچي وڃن ٿا. سنڌ جا آڳاٽا شھر وسنديون، ڪوٽ ۽ قلعا گھڻا هن علائقي ۾ رھيا آھن ۽ سڀ کان وڏي ڳالھ ته سامونڊي بندر به هتي ئي رھيا آھن. آڳاٽي زماني ۾ ڏور ڏيهن ۾ وڻج واپار ۽ اچ وڃ سامونڊي رستن وسيلي ئي ٿيندي ھئي.

اياز جي شاعرئَ ۾ سنڌ جي دل ڌڙڪي ٿي

اياز جي شاعرئَ ۾ سنڌ جي دل ڌڙڪي ٿي

ڊاڪٽر محمد علي مانجھي

مڪمل مضمون لاءِ هيٺ ڏنل لنڪ تي ڪلڪ ڪريو:

http://www.sindhexpress.com.pk/epaper/PoPupwindow.aspx?newsID=130121750&Issue=NP_HYD&Date=20140302&fbclid=IwAR1X1yQdh4wfa1IxzP49DcZ_PPQwlRgt5SjcuNHBih42VWUOkAA3I_RuoK0

ڪتاب سنڌ پنجاب پاڻي مامرو

ڪتاب سنڌ پنجاب پاڻي مامرو

ليکڪ: انجينئير اوڀايو خشڪ

ٻہ اکر: ڊاڪٽر محمد علي مانجھي

ڪتاب سنڌ پنجاب پاڻي مامرو جو عڪس

من اندر جا ڳالهڙي

(Preface of “Chetaary Chayaam”, Autobiography of 

Mr. Obhayo Khushk)

ڊاڪٽر محمد علي مانجهي

                       

ڪتاب “چيتاري چيام” جو عڪس

خوشيءَ جي ڳالهه آهي ته انجنيئر اوڀايي خشڪ جي آتم ڪٿا ”چيتاري چيام“ جو مسودو اڄ منهنجي سامهون آهي. خوشي جي ڳالهه ان ڪري به آهي جو پاڻ سمجهون ٿا، ته آتم ڪٿائن ۾ ليکڪ جي اندر جا احوال ته  هوندا ئي آهن ته وري جنهن سماج ۾ اهو ليکڪ پنهنجي ڄمار گهاري چڪو هوندو آهي، تنهن سماج جون ماجرائون به درج ٿيل هونديون آهن.

سنڌي ٻوليءَ جي لاڙي لهجي جو بادشاهه: پروفيسر مددعلي خواجه

سنڌي ٻوليءَ جي لاڙي لهجي جو بادشاهه: پروفيسر مددعلي خواجه

 ڪتاب ”سنديءَ آس الله“

ڊاڪٽر محمد علي مانجهي

  ڪتاب ”سندئَ آس الله“ جو عڪس

       ڪي ماڻهو تمام وڏا انسان هوندي به پنهنجي پڏاءُ ڪرڻ کي چڱو نه سمجهندا آهن ۽ جيڪي ماڻهو پنهنجي اندر ۾ سچ پچ وڏا هوندا آهن، تن کي پاڻ پڏائڻ جي ڪا گهرج ئي نه هوندي آهي. سنڌي ٻوليءَ جو اديب، استاد ۽ هن ڪتاب جو ليکڪ منهنجو سائين پروفيسر مدد علي خواجه اعليٰ صفتن جو ڌڻي هو. سنڌ جي هڪ علمي، ادبي ۽ سگهارو سماجي پسمنظر واري خاندان سان تعلق رکندڙ سائين مدد علي جو والد محترم محب علي خواجه سنڌ جي لاڙ پٽيءَ جي مشهور شخصيت ٿي گذريو آهي.

MAKLI: ITS NAME AND MONUMENTS

MAKLI: ITS NAME AND MONUMENTS

Dr. Muhammad Ali Manjhi

Makli, The City of Silence (World's Largest Graveyard)

If we have a glance at the area map of Thatta, we will see a spot containing all the historical, cultural, archaeological, and natural beauties, which is named as Makli, a branch of Khirthar Mountain. On the end of these mountains are the names like Kuro, Darrihiaro, and Khirthar which gets a shape of a junction at its end in District Dadu of Toung. Different hills are originated from this junction named Kanbhoo, Soorjannu, Denar, Kohistan and Lakki range a part of this mounding range leads towards Makli as well as towards the South and West of Sindh. Whereas, the end of the Kohistan range reaches in North East of Lakki. Map describes Makli as a remote branch of Khirthar Mountain, which passes from North to Samoi and ends at Pir Patho. 

ڏاڍن (انگريزن) کي ڏاريندڙ، چاڪر خان جوکيو (Chakar Khan Jokhio)

ڏاڍن (انگريزن) کي ڏاريندڙ،
چاڪر خان جوکيو (Chakar Khan Jokhio)

ڊاڪٽر محمد علي مانجهي

             

سنڌ جن پنھنجي سورهيه سپوت پٽن تي فخر محسوس ڪري ٿي، انھن مان چاڪر خان به آهي. سنڌ ساڻيھه جو هن سورهيه، پھلوان، ارڏي ۽ غيرتمند پٽ اندازي موجب اوڻهين صديءَ جي پھرئين ڏهاڪي ۾ سنڌ جي (قديم) جوکيا قبيلي جي شخص دوست علي جوکيي جي گهر ۾ جنم ورتو. روايتن مان معلوم ٿئي ٿو ته انگريزن جڏهن سنڌ ملڪ تي قبضو ڪيو، تڏهن سندس عمر لڳ ڀڳ ٽيھارو کن سال مس هوندي. ان زماني ۾ انگريزن سان سنڌ جا ماڻهو پنهنجي وطن جي بچاءَ جي جنگ وڙهي رهيا هئا. انهن بيشمار ڌرتيءَ جي حلالي پٽن ۾ چاڪر خان جو نالو نمايان ۽ اڄ به اسان لاءِ اتساهه جو سبب آهي.